- Dochody z redystrybucji. Kryteria dzielenia i adresowania. Artykuł wprowadzający (2-8)
Artykuł stanowi syntetyczny przegląd kryteriów stosowanych w przyznawaniu pieniężnych świadczeń społecznych, czyli dochodów pochodzących z redystrybucji. Jego celem jest wydobycie zasadniczych cech podejść stosowanych w polityce społecznej zarówno historycznie, jak i porównawczo, koncentrując się na czasach współczesnych. Zakończony jest rozważaniami na temat kosztów i korzyści bezwarunkowego dochodu podstawowego – BDP, który staje się obecnie jednym ze znaczących, a zarazem kontrowersyjnych tematów nie tylko reformy państwa opiekuńczego, ale także debaty politycznej. - Dochód minimalny w europejskim filarze praw socjalnych i praktyce krajów członkowskich (9-14)
Artykuł poświęcony jest miejscu i roli dochodu minimalnego w Europejskim filarze praw socjalnych (EFPS) oraz rozwiązaniom stosowanym obecnie przez kraje członkowskie. W części pierwszej przedstawiono koncepcję dochodu minimalnego w EFPS. Obecne podejście omawiane jest w nawiązaniu do wcześniejszych regulacji oraz w zestawieniu z ideą powszechnego (bezwarunkowego) dochodu podstawowego. Druga część koncentruje się na perspektywach realizacji prawa do dochodu minimalnego i omawia proponowane mechanizmy wdrażania tego uprawnienia. Trzecia przedstawia rozwiązania stosowane obecnie przez kraje członkowskie, głównie w obszarze pomocy społecznej, zwracając uwagę na te cechy opisywanych systemów, które są najbardziej istotne przy wprowadzaniu w gwarancji dochodu minimalnego i będą przedmiotem stałego monitorowania. Analiza wydatków całkowitych, zasięgu i poziomu świadczeń oraz ich skuteczności w zwalczaniu ubóstwa wskazuje na istniejące w tym obszarze zróżnicowania. - Universal basic income: terminowa dyskusja dla Europy? (s. 15–18)
Ponieważ świat pracy ulega zmianie z powodu nowych technologii, digitalizacji oraz globalizacji na rynku pracy, niektórzy Policy makers zmuszeni są do „wzięcia na pokład” koncepcji dotychczas tylko nieznacznie dotykanych i przemyślenia systemów zabezpieczenia społecznego oraz państwa opiekuńczego takich, jakie znamy. Idea uniwersalnego dochodu gwarantowanego (UBI), napędzana potencjalnymi zagrożeniami globalizacji, wzrostem automatyzacji oraz rewolucją cyfrową, nieśmiało znajduje drogę w europejskiej debacie. W artykule wyjaśnia się dyskusje na temat UBI, jakie ostatnio zostały podjęte w instytucjach Unii Europejskiej i szkicuje porównawczo opinie na temat inicjatyw związanych z UBI. Rozważa się sposoby zajęcia przez UE stanowiska w sprawie UBI, mając na uwadze fakt, że Komisja Europejska nie może proponować rozwiązań prawnych w odniesieniu do uniwersalnego dochodu gwarantowanego. - Bezwarunkowy dochód podstawowy a koncepcja zabezpieczenia społecznego Williama Beveridge’a w świetle debaty „Beverdige rebooted: podstawowy dochód dla każdego obywatela? ”(s. 18–22)
Odpowiedź na pytanie, czy gdyby raport Beveridge’a był pisany dzisiaj, rekomendowałby bezwarunkowy dochód podstawowy (BDP) nie była oczywista podczas debaty w London School of Economics. Zwolennik pomysłu BDP Philippe Van Parijs zaprezentował ten koncept jako odpowiedź na pięć gigantów zła sformułowanych przez Beveridge’a. Sposób, w jaki doświadczamy tych problemów dzisiaj, różni się od doświadczeń ludzi żyjących w latach 40. XX wieku. Biedni pracujący są największymi beneficjentami tego rozwiązania, gdyż BDP daje im szanse, by byli bezczynni w sensie nieakceptowania złych warunków pracy, a szukania pracy, która jest dla nich bardziej znacząca. Nie ma drzewa pieniędzy w Matriksie, a liczby mówią same za siebie – podkreślał John Kay, stojący w opozycji do omawianej koncepcji. Aby mieć bezwarunkowy dochód podstawowy na poziomie stanowiącym alternatywę do zatrudnienia w Wielkiej Brytanii, należałoby podnieść podatki o połowę. - Koncepcja powszechnego dochodu gwarantowanego – spojrzenie z francuskiej perspektywy (23-29)
Artykuł jest opisem sytuacji i ewolucji polityki społecznej we Francji w kontekście koncepcji powszechnego dochodu gwarantowanego. Dyskutowana jest sama idea, jej historia i rozwój w ramach ubezpieczeniowego modelu francuskiego zabezpieczenia społecznego. Skutki redystrybucyjne różnych wariantów reform wprowadzających dochód gwarantowany we Francji analizowane są za pomocą metod mikrosymulacyjnych. Końcowa dyskusja ekonomistów i socjologów stawia problem możliwych konsekwencji wprowadzenia dochodu gwarantowanego, a szczególnie realne zagrożenie trwałego podziału społeczeństwa na uczestniczących i wykluczonych z rynku pracy. - Dyskurs wokół uniwersalnego dochodu podstawowego – opinie w Norwegii (30-36)
Koncepcja uniwersalnego dochodu podstawowego, jako nowej formy korzystania wszystkich obywateli z wytworzonej wartości produktu krajowego, jest tematem dyskusji w wielu krajach. Przyczyn można się doszukiwać w niepewności i niestabilności na rynku pracy, związanych głównie z postępującą automatyzacją i digitalizacją. Artykuł przedstawia podstawy idei UBI i dyskurs wokół tej koncepcji głównie w Norwegii, która jest krajem ze sprawnie działającym państwem opiekuńczym i szerokim poparciem społecznym dla funkcjonującego modelu społeczno-gospodarczego. W artykule przedstawiono stanowiska różnych środowisk społecznych w debacie na ten temat. Ponadto opisano nieco inną koncepcję dochodu podstawowego – gwarantowanego procentowego udziału obywateli (UBS) w wytworzonym produkcie narodowym brutto (PNB) i kalkulację jego wysokości dla Norwegii i Indii. W Norwegii jest niewielu zwolenników UBI, gdyż dobrze opłacana praca jest tu wartością nadrzędną. - Powszechny dochód podstawowy w optyce koncepcji przejściowych rynków pracy. polemika o pryncypia i pragmatykę (37-42)
Celem artykułu jest ocena koncepcji powszechnego dochodu podstawowego (UBI) w świetle założeń koncepcji przejściowych rynków pracy (TLM). W tekście wskazano obszary zbieżne obu idei, a także wyodrębniono pola, w których występują najważniejsze różnice między nimi w wymiarze aksjologicznym i pragmatycznym. Poddano także krytycznej analizie główne cele i założenia idei UBI. Prowadzone rozumowanie i argumentacja miały na celu weryfikację hipotezy, że koncepcja przejściowych rynków pracy w warunkach współczesnego rynku pracy w Polsce (charakteryzującego się niskim bezrobociem i poziomem aktywności zawodowej) jest podejściem, które lepiej chroni przed ubóstwem i wykluczeniem społecznym niż rozwiązania proponowane przez UBI, dzięki budowaniu długookresowej odporności osób w wieku produkcyjnym na szoki, podnoszeniu zatrudnialności zasobów pracy, wspieraniu elastyczności osób na rynku pracy i przeciwdziałaniu deprecjacji ich kapitału ludzkiego. Przeprowadzona polemika skupia się na argumentach ekonomicznych dotyczących celów, kosztów i konsekwencji dla rynku pracy wdrożenia UBI i TLM. - Rola progów minimalnej konsumpcji w polityce społecznej w Polsce (43-48)
Artykuł w pierwszej części przedstawia cztery wskaźniki wypracowane metodą koszykową, które odgrywają różne funkcje w polskiej polityce społecznej. Najstarsze z nich to minimum socjalne (publikowane regularnie od 1981 r., jeszcze przed transformacją) oraz minimum egzystencji (od 1994 r.). W latach 2001–2002 opracowano dwa nowsze progi dla określania dochodowych granic przyznawania świadczeń z pomocy społecznej (próg interwencji socjalnej) oraz zasiłków rodzinnych (wsparcie dochodowe rodzin). Druga część artykułu przedstawia zróżnicowanie terytorialne zarówno samych progów (minimum socjalnego i egzystencji), jak i szacunków GUS nad regionalnym zróżnicowaniem wybranych stóp ubóstwa. Zaprezentowano także syntetyczne wskaźniki ubóstwa, do których sięgają niektóre władze samorządowe, by obserwować zjawisko ubóstwa na poziomie niższym niż województwo.