Bezpieczeństwo i Higiena Pracy

Autor: Ryszard Bryła, ISBN 978-83-61190-22-6, Katowice 2011

Rozdział 1. Wiadomości wstępne (17)

• 1.1. Organizacja ochrony pracy w Polsce (19)
• 1.2. Podstawowe obowiązki pracodawcy (art. 207 k.p.) (20)
• 1.3. Obowiązki pracownika (art. 211 k.p.) (22)
• 1.4. Obowiązki osoby kierującej pracownikami (art. 212 k.p.) (22)
• 1.5. Służby kontrolne BHP i ich uprawnienia (23)
• 1.6. Służba BHP w zakładzie pracy (29)
• 1.7. Komisja Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (art. 237.12 i 237.13 k.p.) (31)
• 1.8. Badania lekarskie (32)
• 1.9. Szkolenia pracowników w zakresie BHP (33)
• 1.10. Testy w nauczaniu zagadnień BHP (37)
• 1.11. Pytania sprawdzające ze szkolenia okresowego pracowników (przykład 1) (41)
• 1.12. Pytania sprawdzające ze szkolenia okresowego pracowników (przykład 2) (44)
• 1.13. Podstawowe definicje z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy (47)
• 1.14. Normalizacja i certyfikacja (50)

Rozdział 2. Obiekty budowlane oraz pomieszczenia, stanowiska i procesy pracy (53)

• 2.1. Obiekty budowlane (55)
• 2.2. Wymagania dotyczące pomieszczeń i stanowisk pracy (59)
• 2.3. Organizacja pracy przy obsłudze maszyn (65)
• 2.4. Bezpieczeństwo w transporcie wewnętrznym (67)
• 2.5. Bezpieczeństwo w transporcie zewnętrznym (74)
• 2.6. Transport towarów niebezpiecznych (78)
• 2.7. Magazynowanie towarów (83)
• 2.8. Wentylacja (85)
• 2.9. Zasady bezpiecznej pracy przy komputerze (87)
• 2.10. Zagrożenia w pracy administracyjno-biurowej (90)
• 2.11. Oświetlenie i dobór barw (93)
• 2.12. Organizacja prac szczególnie niebezpiecznych (98)
• 2.12.1. Prace szczególnie niebezpieczne (98)
• 2.12.2. Prace na wysokości (100)
• 2.12.3. Prace poniżej poziomu gruntu (105)
• 2.12.4. Prace w zbiornikach, wnętrzach urządzeń technicznych oraz w innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych (109)
• 2.12.5. Prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych (110)
• 2.12.6. Prace budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części (112)
• 2.12.7. Bezpieczeństwo pracy przy urządzeniach ciśnieniowych (113)

Rozdział 3. Ochrony indywidualne, odzież i obuwie robocze (123)

• 3.1. Środki ochrony indywidualnej (125)
• 3.2. Odzież i obuwie robocze (131)

Rozdział 4. Czynniki zagrożenia środowiska pracy (135)

• 4.1. Podział czynników środowiska pracy (137)
• 4.2. Metody ograniczenia lub likwidacji wpływu czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych występujących w środowisku pracy (139)
• 4.3. Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia (141)
• 4.3.1. Badania i pomiary (141)
• 4.3.2. Ocena narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku pracy (145)
• 4.4. Lista kontrolna zagrożeń - czynników środowiska pracy występujących na stanowisku (146)
• 4.5. Czynniki fizyczne (149)
• 4.5.1. Mikroklimat (149)
• 4.5.1.1. Mikroklimat zimny (149)
• 4.5.1.2. Mikroklimat umiarkowany (151)
• 4.5.1.3. Mikroklimat gorący (153)
• 4.5.2. Hałas (158)
• 4.5.3. Drgania mechaniczne (wibracje) (166)
• 4.5.4. Promieniowanie optyczne (175)
• 4.5.5. Promieniowanie elektromagnetyczne (178)
• 4.5.6. Promieniowanie jonizujące (185)
• 4.5.7. Promieniowanie laserowe (188)
• 4.5.8. Zagrożenia spowodowane przez elektryczność statyczną (192)
• 4.5.9. Zagrożenia spowodowane przez prąd elektryczny (195)
• 4.5.10. Pyły (204)
• 4.6. Czynniki chemiczne (212)
• 4.6.1. Podział substancji chemicznych (212)
• 4.6.2. Dawka śmiertelna (214)
• 4.6.3. Bezpieczeństwo pracy z czynnikami chemicznymi (215)
• 4.6.4. Oznakowania (217)
• 4.6.5. Karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub mieszaniny niebezpiecznej (219)
• 4.6.6. Przykład karty charakterystyki substancji niebezpiecznej (220)
• 4.6.7. Informacje dotyczące niektórych zapisów w punkcie 3. karty charakterystyki substancji niebezpiecznej (225)
• 4.6.8. Obowiązki pracodawcy dotyczące oceny ryzyka zawodowego (226)
• 4.7. Czynniki biologiczne (227)
• 4.7.1. Informacje ogólne (227)
• 4.7.2. Bezpieczeństwo pracy (231)
• 4.7.3. Ocena ryzyka (233)
• 4.8. Czynniki psychofizyczne (234)
• 4.8.1. Obciążenie fizyczne pracą (234)
• 4.8.2. Obciążenie psychiczne pracą (psychonerwowe) (237)
• 4.8.3. Stres zawodowy (237)
• 4.8.4. Mobbing (241)

Rozdział 5. Zagrożenia pożarowe i wybuchowe (243)

• 5.1. Pożary (245)
• 5.2. Wybuchy (258)

Rozdział 6. Zdarzenia wypadkowe i choroby zawodowe (267)

• 6.1. Zdarzenia wypadkowe (269)
• 6.2. Analiza wypadkowości (277)
• 6.3. Przykłady zdarzeń wypadkowych (według informacji przekazanej przez Państwową Inspekcję Pracy) (281)
• 6.4. Przykłady orzeczeń Sądu Najwyższego dotyczących wypadkowości (283)
• 6.5. Wypadki drogowe (285)
• 6.5.1. Wypadek drogowy - i co dalej? (285)
• 6.5.2. Bezpieczeństwo na drogach (289)
• 6.5.3. Oświadczenie sprawcy kolizji drogowej (292)
• 6.6. Zdarzenia potencjalnie wypadkowe (prawie wypadki) (293)
• 6.7. Choroby zawodowe (294)

Rozdział 7. Organizacja wybranych stanowisk pracy (301)

• 7.1. Uwagi ogólne (303)
• 7.2. Organizacja pracy w warsztacie ślusarsko-mechanicznym (304)
• 7.3. Organizacja stanowiska pracy spawacza (309)

Rozdział 8. Ocena ryzyka zawodowego (315)

• 8.1. Wprowadzenie (317)
• 8.2. Ocena ryzyka według Polskiej Normy: PN-N-18002:2011 (322)
• 8.3. Ocena ryzyka metodą Risk SCORE (324)
• 8.4. Ocena ryzyka według metody PHA (326)
• 8.5. Ocena ryzyka oparta na normie MIL STD 882 "Systems Safety Manual", nazwanej tutaj "Vademecum Bezpieczeństwa" (VB) (327)
• 8.6. Dokumentowanie oceny ryzyka zawodowego (328)
• 8.7. Oceny ryzyka zawodowego dla konkretnych stanowisk pracy (331)
• 8.7.1. Praktyczna ocena ryzyka zawodowego w narażeniu na pola elektromagnetyczne (331)
• 8.7.2. Praktyczna ocena ryzyka zawodowego w narażeniu na czynniki abiologiczne (340)
• 8.7.3. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska obróbki skrawaniem metali (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (350)
• 8.7.4. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska sprzeddawcy na stacji paliw (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (354)
• 8.7.5. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska operatora koparko-ładowarki (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (360)
• 8.7.6. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska kierownika budowy (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (364)
• 8.7.7. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska ślusarza-spawacza (według metody Risk SCORE) (369)
• 8.7.8. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska elektromontera linii przesyłowych (według metody Risk SCORE) (374)
• 8.7.9. Ocena ryzyka zawodowego dla hutnika odlewnika na stanowisku operatora maszyn i urządzeń odlewniczych (według metody PHA) (380)
• 8.7.10. Ocena ryzyka zawodowego w transporcie ręcznym (według metody PHA) (384)
• 8.7.11. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska żołnierza z zasadniczej służby zawodowej (według metody MIL STD 82 - "Vademecum Bezpieczeństwa") (388)
• 8.7.12. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska portiera (według metody MIL STD 82 - "Vademecum Bezpieczeństwa") (392)
• 8.7.13. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska pracownika administracyjno-biurowego (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (394)
• 8.7.14. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska nauczyciela chemii (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (396)
• 8.7.15. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska kierowcy samochodu osobowo-ciężarowego i ciężarowego (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (403)
• 8.7.16. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska lakiernika samochodowego (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (406)
• 8.7.17. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska pracownika wykończenia wnętrz (według metody PHA) (414)
• 8.7.18. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska fryzjera (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (419)
• 8.7.19. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska kierowcy wózków widłowych (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (424)
• 8.7.20. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska pracownika ochrony osób i mienia (według megody PHA) (429)
• 8.7.21. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska pracownika zespołu taśmowego w zakładach przemysłu odzieżowego (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (435)
• 8.7.22. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska dekarza (według metody PHA) (441)
• 8.7.23. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska pracownika laboratorium radiologicznego (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (448)
• 8.7.24. Ocena ryzyka zawodowego podczas pracy z urządzeniem laserowym (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (452)
• 8.7.25. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska betoniarza (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (456)
• 8.7.26. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska chemika-laboranta (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (460)
• 8.7.27. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska kucharza (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (462)
• 8.7.28. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska pracy przy azbeście (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (466)
• 8.7.29. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska stolarza (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (470)
• 8.7.30. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska kierowcy przewożącego towary niebezpieczne (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa)  ((472)
• 8.7.31. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska sprzątaczki (według metody Risk SCORE) (478)
• 8.7.32. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska pracownika dydaktyczno-wychowawczego (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (480)
• 8.7.33. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska dozorcy (konserwatora) (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (486)
• 8.7.34. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska palacza centralnego ogrzewania (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (490)
• 8.7.35. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska elektromontera (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (494)
• 8.7.36. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska magazyniera (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (498)
• 8.7.37. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska montera nawierzchni drogowych (według metody Risk SCORE) (504)
• 8.7.38. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska piekarza-cukiernika (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (508)
• 8.7.39. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska maszynisty urządzeń oczyszczalni mechaniczno-biologicznej (według metody Risk SCORE) (512)
• 8.7.40. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska posadzkarza-glazurnika (według metody Risk SCORE) (514)
• 8.7.41. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska spawacza (według metody Risk SCORE) (520)
• 8.7.42. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska pracownika warsztatu samochodowego (według metody Risk SCORE) (524)
• 8.7.43. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska zbrojarza-betoniarza (według metody Risk SCORE) (528)
• 8.7.44. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska murarza-tynkarza (według metody Risk SCORE) (534)
• 8.7.45. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska przedstawiciela handlowego (według metody Risk SCORE) (538)
• 8.7.46. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska malarza budowlanego (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (540)
• 8.7.47. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska sprzedawcy-kasjera w sklepie spożywczym (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (544)
• 8.7.48. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska pielęgniarki (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (545)
• 8.7.49. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska informatyka (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (550)
• 8.7.50. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska nauczyciela wychowania fizycznego (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (552)
• 8.7.51. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska pracownika naukowo-dydaktycznego w uczelni (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (558)
• 8.7.52. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska montera-konserwatora sieci wodno-kanalizacyjnej (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (562)
• 8.7.53. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska sekretarki (według PN-N-18002:2011, skala trójstopniowa) (568)

Rozdział 9. Instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy (573)

• 9.1. Uwagi ogólne (575)
• 9.2. Instrukcja producenta (577)
• 9.3. Instrukcja ogólna (ramowa) bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku (szkic, schemat) (578)
• 9.4. Instrukcja BHP dla stanowiska kucharza (581)
• 9.5. Instrukcja BHP dla stanowiska piekarza-cukiernika (584)
• 9.6. Instrukcja BHP dla stanowiska posadzkarza-glazurnika (587)
• 9.7. Instrukcja BHP dla pracownika obsługującego stację paliw (589)
• 9.8. Instrukcja BHP dla stanowiska ślusarza-mechanika (592)
• 9.9. Instrukcja BHP dla prac zbrojarskich i betonowych (594)
• 9.10. Instrukcja BHP przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych (597)
• 9.11. Instrukcja BHP podczas spawania lub cięcia palnikiem wewnątrz zbiorników oraz w pomieszczeniach zagrożonych pożarem lub wybuchem (604)
• 9.12. Instrukcja BHP przy pracach murarskich i tynkarskich (608)
• 9.13. Instrukcja BHP dla stanowiska frezera (610)
• 9.14. Instrukcja BHP dla stanowiska blacharza-lakiernika samochodowego (612)
• 9.15. Instrukcja BHP dla stanowiska dekarza (615)
• 9.16. Instrukcja BHP podczas prac przy komputerze (617)
• 9.17. Instrukcja bezpiecznej obsługi betoniarki BMK-500 (619)
• 9.18. Instrukcja - "Bezpieczna podróż" (622)
• 9.19. Instrukcja bezpieczeństwa dla opiekuna szkolnej wycieczki autokarowej (624)

Rozdział 10. Listy kontrolne (627)

• 10.1. Informacje ogólne (629)
• 10.2. Lista kontrolna - Wymagania dotyczące pomieszczeń i stanowisk pracy (629)
• 10.3. Lista kontrolna BHP dla prac na wysokości (634)
• 10.4. Lista kontrolna - Bezpieczeństwo pracy w zakładzie stolarskim (638)
• 10.5. Lista kontrolna BHP przy obsłudze żurawia budowlanego (640)
• 10.6. Lista kontrolna - Pomieszczenia i urządzenia higieniczno-sanitarne (643)

Rozdział 11. Pierwsza pomoc (653)

• 11.1. Zasady udzielania pierwszej pomocy (655)

Rozdział 12. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy (661)

• 12.1. Wiadomości wstępne (663)
• 12.2. Audyt (według PN - audit) bezpieczeństwa pracy (666)
• 12.3. Kultura bezpieczeństwa (667)
• 12.4. System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy oparty na normie PN-N-18001:2004 (669)
• 12.5. System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy - VCA/SCC (680)
• 12.8. Dyrektywa SEVESO II (96/82/WE) (681)
• 12.9. Konwencje i zalecenia Międzynarodowej Organizacji Pracy - MOP (684)

Rozdział 13. Ćwiczenia - analizy i ocena stanowiska pracy (685)

• 13.1. Analiza i ocena stanowiska pracy fryzjera (687)
• 13.2. Zadanie - analiza i ocena stanowiska pracy sekretarki (698)

Rozdział 14. Materiały źródłowe (701)

• 14.1. Opracowania (703)
• 14.2. Akty prawne (705)
• 14.3. Wybrane NORMY (712)
• 14.4. Strony internetowe (715)

Załączniki (717)

• I. Załączniki do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów BHP (719)
• I.1. Szczegółowe zasady stosowania znaków i sygnałów bezpieczeństwa (719)
• I.2. Szczegółowe zasady stosowania środków ochrony indywidualnej (726)
• II. Druk - Protokół ustalania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (736)
• III. Druk - Statystyczna karta wypadku i objaśnienia do niej (740)
• IV. Druk - Karta wypadku w drodze do/z pracy (750)