O potrzebie uznania służb społecznych (5) Na ten tom "Pracy Socjalnej" składa się wiele bardzo różnych artykułów. Mowa w nich o pracownikach socjalnych, kuratorach, asystentach rodzinnych, pedagogach szkolnych, multidyscyplinarnej działalności organizacji pozarządowej. Wszystkie artykuły mieszczą się w obrębie tej samej problematyki, tj. służb społecznych.
Geneza profesjonalizacji polskich służb społecznych (17) Artykuł jest kontynuacją rozważań o tożsamości i historii polskich służb społecznych. W szczególności nawiązuje do zagadnień związanych z genezą i początkami formowania się systemu edukacyjnego pracowników społecznych. Pamięć o początkach jest nieodzownym elementem myślenia o przyszłości w teraźniejszości. Kreowanie rozwiązań dla przyszłości bez szacunku dla dorobku przeszłości niesie liczne ryzyka błędów, które są doświadczeniem minionych pokoleń. Oznacza także ryzyko zaniechania w rozwoju sprawdzonych rozwiązań, które wpisują się w specyfikę rodzimych uwarunkować społecznych, kulturowych czy mentalnych. Historia jest bowiem doskonałą nauczycielką dla współczesnych aktywistów zaangażowanych w polu praktyki jak i teorii.
Pracownicy socjalni - Agenci zmiany czy konserwatorzy systemu? (29) Prezentowany tekst dotyczy możliwości funkcjonowania pracowników socjalnych jako tzw. agentów zmiany społecznej w polskich uwarunkowaniach społeczno-politycznych. Proces profesjonalizacji polskiej pracy socjalnej zachodzi w kontekście jej strukturalnych ograniczeń. Praca socjalna postrzegana jest przede wszystkim w perspektywie instytucji pomocy społecznej, jest procesem zmierzającym do osiągnięcia zaplanowanej zmiany społecznej obliczonej na wzmacnianie tkwiących w ludziach zdolności do rozwiązywania problemów i zapobiegania im.
Kompetencje zawodowe kuratorów sądowych (39) Osoba wykonująca zawód kuratora sądowego powinna posiadać określone cechy osobiste oraz kompetencje zawodowe. Bardzo często efektywność pracy kuratorów sądowych jest determinowana przez posiadane cechy osobiste. Prowadzone badania miały na celu określenie, jaki jest poziom wymienionych zmiennych. Uzyskane wyniki pokazują, że dla kuratorów sądowych najważniejsze znaczenie mają pozytywne relacje interpersonalne, natomiast cechy, jaką jest pozytywne nastawienie wobec siebie, osiągnęła najniższy średni wynik. Jeżeli chodzi o kompetencje zawodowe, to najwyżej ocenione zostały kompetencje realizacyjne, a najniżej postulacyjne. To, jak podopieczni postrzegają kuratora sądowego, jest zdeterminowane przez jego predyspozycje osobowościowe, system wartości i postawę wobec norm moralnych, umiejętności komunikacyjne oraz świadomość służebności zawodu, jaki wykonują. Profesja kuratora nie powinna być kojarzona czy też utożsamiana z kontrolą osoby nadzorowanej, ale ze wsparciem, jakiego kurator udziela podopiecznym.
Praca socjalna z rodziną - Kontekst współpracy służb społecznych w środowisku lokalnym na rzecz dobra dziecka. Perspektywa asystentów rodziny (48) Celem artykułu jest przybliżenie wyników badań własnych dotyczących współpracy służb społecznych na rzecz dobra dziecka w środowisku lokalnym w perspektywie asystentów rodziny. Z wypowiedzi badanych asystentów rodziny wyłania się spójny obraz tego, czym jest dobro dziecka, zaspokojenie potrzeb nie tylko podstawowych, ale także psychicznych, społecznych i emocjonalnych. Badani wskazują także na konieczność współpracy asystenta z przedstawicielami innych służb, tak aby działania na rzecz rodziny były efektywne i komplementarne.
Praca socjalna wykonywana przez pedagoga szkolnego (65) A artykule skoncentrowano się na roli pedagoga szkolnego, a zwłaszcza udzielanej przez niego pomocy socjalnej. W Polsce nie zatrudnia się w placówkach oświatowych pracowników socjalnych, a zatem ich zadania przejmują pedagodzy szkolni. W tekście opisane zostały działania pedagogów w obszarze pomocy społecznej, a także przedstawiono propozycję oddzielenia pomocy pedagogicznej od socjalnej.
Aktywizacja partycypacyjna osób bezrobotnych szansą zwiększenia skuteczności działań służb społecznych (75) Aktywizacja partycypacyjna - zdaniem autora - to uświadomione włączanie się w działania służb społecznych (tj. służb pomocy społecznej i służb zatrudnienia) odbiorców ich usług, czyli osób bezrobotnych i zmuszonych sytuacją życiową do korzystania z pomocy społecznej, a w konsekwencji zagrożonych wykluczeniem społecznym. W rezultacie uświadomionej sytuacji własnej obywatel w procesie pomocowym sam czuje się współodpowiedzialny za podejmowane wobec niego działania. Współpracujący z nim specjalista traktuje go podmiotowo, zwracając większą uwagę na to, by oferowane usługi były lepiej dopasowane do jego potrzeb. Doprowadzenie do takiego stanu rzeczy wymaga zwiększonego wysiłku ze strony publicznych służb pomocy społecznej i służb zatrudnienia. Celem artykułu jest pokazanie, że efekty w doprowadzeniu obywatela do zatrudnienia, a tym samym włączenia społecznego, uzyskujemy w wyniku współdziałania usługodawców (w tym wypadku urzędów pracy i ośrodków pomocy społecznej) i obywateli. Rozwój aktywizacji partycypacyjnej obywateli w ostatnich latach pozwolił na zwiększenie efektywności i skuteczności szeroko rozumianych służb społecznych.
Kompleksowa i systemowa praca z rodziną - "Dobre Praktyki" Stowarzyszenia Pomocy Rodzinie DROGA (90) Stowarzyszenie Pomocy Rodzinie DROGA w Białymstoku realizuje działania adresowane do dzieci, młodzieży i rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym, wymagających wsparcia, pomocy, oddziaływań terapeutycznych bądź profilaktycznych. Podstawową ideą jest praca z całą rodziną, gdyż sytuacja dziecka jest konsekwencją funkcjonowania środowiska rodzinnego. Celem opracowania jest prezentacja kompleksowej i systemowej pracy z rodziną. W artykule przedstawiono placówki prowadzone przez Stowarzyszenie i podejmujące pracę z dziećmi i rodzinami (Ośrodek Wspierania Dziecka i Rodziny NASZ DOM, Punkt Przedszkolny "Aniołkowo", "Dom Powrotu), Ośrodek Profilaktyki i Terapii dla Młodzieży i Dorosłych "ETAP") oraz formy działalności niezbędne w optymalizowaniu zakładanych celów (asysta rodzinna, zespół do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka i rodziny, kolonie terapeutyczno-rekreacyjne, Akademia Rodziców, Klub Integracji Społecznej). W opracowaniu wyróżniono też współpracę z innymi instytucjami pomocowymi funkcjonującymi w środowisku lokalnym oraz rolę wolontariatu w działaniach Stowarzyszenia. Zaprezentowane działania mogą być rekomendowane jako "dobra praktyka" oraz głos w dyskusji nad kształtem pracy z rodziną z wieloma problemami.
Między teorią a praktyką
"W przestrzeni (bez)domności". Procesy tworzenia, odtwarzania domu przez osoby (bez)domne w praktyce zawodowej i badawczej (113) Artykuł pokazuje, jak naukowiec, wieloletni pracownik socjalny i streetworker w jednej osobie spostrzega przestrzeń osób (bez)domnych. Początkujący badacz i zaawansowany praktyk pracy socjalnej odtwarza rzeczywistość osób (bez)domnych, opisuje widziany świat. Tekst pokazuje, jak osoby (bez)domne tworzą własny dom, nie postrzegają siebie jako osoby (bez)domne, ponieważ mają taki dom, jaki potrafią sobie zorganizować w danym momencie. Tekst przedstawia świat osób (bez)domnych jako świat ludzi "domnych". Autorka próbuje zrekonstruować fragmenty codziennego życia, rytuały, które osoby (bez)domne stworzą w przestrzeni umieszczonej w ich "(bez)domności". Czytelnik może doświadczyć życia (bez)domności z innej perspektywy; widzi, że każda osoba (bez)domna ma własne miejsca, zdefiniowane granice. Artykuł pokazuje dwie różne perspektywy (bez)domności, doświadczonej przez osobę (bez)domną i widzianą przez społeczeństwo.
Dylematy i wyzwania polityki senioralnej. Opieka geriatryczna - wsparcie - usługi społeczne (128) W tekście wskazano główne i oczekiwane kierunki zainteresowań polityki senioralnej w warunkach narastającej starości demograficznej. Omówiono stan sieci wsparcia instytucjonalnego i deficyty w zakresie opieki geriatrycznej, pogłębiane kolejnymi zmianami w systemie ochrony zdrowia. Podkreślono znaczenie aktywności, wiedzy gerontologicznej i usług społecznych w kształtowaniu przyjaznej przestrzeni życiowej dla osób w starszym wieku i dożywających starości sędziwej.
Badania
Analiza skuteczności lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie z perspektywy pomocy społecznej w świetle badań (141) W artykule przedstawiono działanie systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie z perspektywy pomocy społecznej, na podstawie ostatnich badań. Omówiono usytuowanie pomocy społecznej i rolę pracownika socjalnego w tym systemie. Potwierdzono szczególną rolę pomocy społecznej i kluczową rolę pracownika socjalnego w systemie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Z badań wynika również zróżnicowanie systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie w zależności od wielkości gminy. W mniejszych gminach oparty jest on przede wszystkim na pracowniku socjalnym, a w większych natomiast w znacznym stopniu wspierany jest również przez innych profesjonalistów: przede wszystkim psychologów i prawników.
"Każdy ma prawo do godnego życia i szacunku bez przemocy". Przemoc wobec osób starszych (167) Przemoc jest jednym z najbardziej dominujących problemów w Polsce. W związku z zachodzącymi zmianami demograficznymi następuje szybki wzrost populacji osób w wieku 60 lat i starszych, co niesie ze sobą stopniowy wzrost liczby przypadków znęcania się nad seniorami. W artykule przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych na grupie 343 osób starszych. Analiza ankiet jednoznacznie potwierdza obecność tego zjawiska wśród seniorów. W związku z wielowymiarowym charakterem zagadnienia ważne jest dalsze wprowadzanie rozwiązań systemowych, celem ograniczenia zjawiska przemocy wobec osób starszych oraz skuteczniejszego wykrywania i rozwiązywania problemu, stanowiącego nadal, zwłaszcza w naszym kraju, temat tabu. Artykuł opisuje, jakie osiągnięto rezultaty dzięki kompleksowym, lokalnym działaniom mających na celu poprawę sytuacji osób starszych zagrożonych zjawiskiem przemocy w rodzinie.
Bliżej prawa
Bezpieczeństwo socjalne w systemie aksjologicznym Rady Europy. Uwagi wprowadzające (170) W prezentowanym artykule przedstawiono aksjologię Rady Europy i jej znaczenie dla koncepcji bezpieczeństwa socjalnego. Opisano wyzwania stojące przed systemem ochrony praw stanowionych w Europejskiej Karcie Społecznej i Zrewidowanej Europejskiej Karcie Społecznej. W artykule opisane problemy podzielone zostały na te, które ewoluują od ogólnego problemu formułowania praw społecznych oraz ich statusu w prawie międzynarodowym i te związane z funkcjonowaniem ram prawnych, wedle których organy monitorują ich realizację.
Półka z książkami (195)
Mitologiczna demitologizacja pedofilii. Uwagi na marginesie książki Cosimo Schinai Pedofilia. Psychoanaliza i świat pedofila, Sopot 2016. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, strona 400
