- Work-life balance i koronakryzys. Kilka uwag o procesach i ich konsekwencjach (3-8)
Artykuł dotyczy zagadnień, które uzewnętrzniły się wraz z pandemią COVID-19. Kwestie podejmowania opieki przez osoby wykonujące pracę ujawniły swoją kluczowość dla funkcjonowania rynku, choć pozostają niewidoczne i w dużej mierze niedoceniane jako istotne dla funkcjonowania rynku, a przede wszystkim społeczeństwa. Autorka nie odpowiada na pytanie, co dalej po pandemii, ale wskazuje sferę opieki jako tę, do której podejście wymaga zasadniczej rewizji. Zresztą podobnie jak i do innych kwestii, które wydawały się dotąd najważniejsze.
- Szczególne rozwiązania w prawie pracy i prawie zabezpieczenia społecznego wprowadzone w związku z pandemią COVID-19. Zagadnienia ogólne (9-17)
Epidemia choroby COVID-19 w sposób niemający precedensu w czasach najnowszych wymusiła przyjęcie wielu rozwiązań prawnych zapobiegających dalszemu rozprzestrzenianiu się czynnika chorobowego, tj. wirusa SARS-CoV-2. Takie rozwiązania nie ominęły polskiego prawa pracy i prawa zabezpieczenia społecznego. Część z nich ma na celu zapewnienie pomocy finansowej i ulg w zakresie obowiązków składkowych pracodawcom i innym płatnikom składek, u których w związku z epidemią COVID-19 doszło do znacznego pogorszenia warunków prowadzenia działalności. Inne są nakierowane na zmniejszenie zakresu ochrony pracownika, co jest szczególne widoczne w przypadku pracowników urzędów obsługujących centralne organy administracji rządowej. Autor omawia te rozwiązania, wskazując na podstawowe problemy związane z ich stosowaniem.
- Porozumienia zawieszające w ustawie antykryzysowej (18-27)
Pandemia COVID-19 wywołuje szereg skutków społecznych i gospodarczych wymagających odpowiedzi w regulacjach prawa pracy i zabezpieczenia społecznego. Tak zwana ustawa antykryzysowa z 2 marca br. wprowadza rozwiązania, które umożliwiają ograniczanie uprawnień pracowniczych, a także wsparcie państwa dla utrzymania stanu zatrudnienia. Cel ten realizują przewidziane w niej porozumienia zawieszające. Autorzy, analizując stronę podmiotową i przedmiotową tych porozumień, wskazują na podobieństwa i różnice między nimi. Zwracają przy tym uwagę na odmienne ich konstrukcje i wykazują mankamenty legislacyjne z tym związane, starając się ocenić efektywność i skuteczność porozumień zawieszających w praktyce.
- Podstawy prawne kontrolowania pracowników świadczących pracę zdalnie (28-35)
W celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się epidemii COVID-19 na mocy ustawy z 2 marca 2020 r. wprowadzono możliwość skierowania pracownika do pracy zdalnej w drodze polecenia służbowego pracodawcy. Pojęcie pracy zdalnej nie zostało jednak przez ustawodawcę dookreślone. Brakuje też jego definicji w obowiązujących przepisach prawa pracy, co powoduje trudności w odróżnieniu pracy zdalnej od telepracy, o której mowa w art. 675 kodeksu pracy. Sporna pozostaje również kwestia zakresu i formy dopuszczalnej kontroli pracownika. Praca zdalna w rozumieniu ustawy o COVID-19 oznacza pracę świadczoną poza miejscem stałego jej wykonywania. Obejmuje to m.in. możliwość świadczenia pracy z domu pracownika, czyli tzw. home office. Zdaniem autorki szczególnie problematyczne wydaje się wówczas określenie granic dozwolonej kontroli pracodawcy, przy jednoczesnym uwzględnieniu prawa pracownika do poszanowania jego prywatności oraz prywatności jego domowników, a także konieczności zastosowania przez pracodawcę zasad dotyczących ochrony danych osobowych, o których mowa w RODO. Ponadto konieczność rozróżnienia pojęcia pracy zdalnej od telepracy sprawia, że wątpliwości budzi kwestia obowiązku uregulowania przez strony stosunku pracy świadczenia pracy w formie telepracy w poleceniu pracodawcy lub porozumieniu zawartym z pracownikiem oraz możliwość stosowania szczególnych przepisów gwarancyjnych dotyczących specyfiki świadczenia pracy przy użyciu środków komunikacji elektronicznej zawartych w rozdziale II b działu drugiego kodeksu pracy.
- Przesłanki odmowy podjęcia pracy przez osobę skierowaną do zwalczania COVID-19 (36-44)
Na straży wolności i praw człowieka stoi państwo, które zapewnia także bezpieczeństwo obywateli w każdej sferze ich życia i każdych warunkach. Działania państwa zawsze odnoszą się do człowieka jako jednostki i jako członka społeczeństwa i powinny być ukierunkowane na zapewnienie i ochronę zarówno interesów jednostkowych, jak i interesu zbiorowego. W ramach działań podejmowanych na rzecz dobra wspólnego należy wskazać te, które są związane z ochroną życia i zdrowia człowieka. To na władzy publicznej ciąży prawny obowiązek podjęcia działań eliminujących bądź przynajmniej minimalizujących wszelkie zagrożenia dla życia i zdrowia człowieka, które obejmują także zwalczanie chorób epidemicznych. W tym aspekcie istnieje właśnie możliwość przymusowego skierowania określonej osoby do pracy przy zwalczaniu epidemii. Ustawodawca tworzy jednak krąg osób wyłączonych z tej możliwości, z powodu wystąpienia określonych przyczyn. Celem artykułu jest omówienie tych okoliczności.
- Koherencja przepisów o czasie pracy w ustawie antykryzysowej i regulacji kodeksu pracy (45-50)
Polski ustawodawca wprowadził szereg przepisów z zakresu prawa pracy, które mają stanowić remedium na liczne problemy pracodawców związane z pandemią i kryzysem ekonomicznym. Część z tych przepisów dotyczy czasu pracy. Autor podejmuje próbę oceny koherencji nowych przepisów z dotychczasowymi normami prawa pracy.
- Bezpieczeństwo i higiena pracy w czasach pandemii (51-55)
Epidemia koronawirusa spowodowała konieczność wprowadzenia nowych obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. W artykule zaprezentowano tymczasowe zmiany w systemie badań profilaktycznych, nowe obowiązki nałożone na pracodawców, a także omówiono popularną w ostatnim czasie praktykę pracodawców wykorzystania osiągnięć „nauki i techniki” w rozumieniu art. 207 § 2 kodeksu pracy polegającą na pomiarze temperatury ciała przed wejściem do zakładu pracy.
- Świadczenia socjalne finansowane ze środków publicznych w związku z epidemią COVID-19 (56-63)
Autor omawia specyficzne rozwiązania normatywne dotyczące kwestii obejmujących realizację uprawnień do niektórych świadczeń socjalnych finansowanych ze środków publicznych, jakie w ostatnim czasie zostały wprowadzone do obrotu prawnego w związku z rozprzestrzeniającą się pandemię COVID-19. Zwraca przy tym uwagę na konieczność doprecyzowania przez ustawodawcę brzmienia nowych przepisów z uwagi na pojawiające się w tym zakresie wątpliwości interpretacyjne.
Praca i Zabezpieczenie Społeczne - cały wykaz