Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2013/11

Szczegóły: Autor: Grzegorz Makarewicz; Kategoria: Praca i Zabezpieczenie Społeczne; Opublikowano: 11 styczeń 2018; Odsłon: 7710

Ogólnie o aksjologicznych podstawach prawa pracy
osobne aksjologiczne podstawy istnieją w odniesieniu do systemu norm prawa pracy, do prawa pracy w działaniu, do prawa pracy rozumianego jako część prawoznawstwa i w odniesieniu do jego dydaktyki. Na aksjologię prawa pracy składają sią przede wszystkim wartości "wewnętrzne" prawa, które są sformułowane w prawie międzynarodowym, unijnym i w Konstytucji RP. Według Konstytucji RP ogólnym źródłem konkretniejszych wartości jest godność człowieka, będąca wartością "wyjściową". Wartości te nie mają jednak charakteru prawnonaturalnego, choć podlegają procesowi obiektywizacji. Zdaniem autora krytyka "tyranii wartości" jest uzasadniona, ale ponieważ zasadnicza część z nich, w tym wartości prawa pracy, jest sformułowana w tekstach prawa, wobec tego ich analiza w prawoznawstwie jest niezbędna. W analizie tej należy uwzględnić dyferencjację prawa pracy. W szczególności można mówić o odrębnych podstawach aksjologicznych w przypadku indywidualnego prawa pracy i zbiorowego prawa pracy.
Studia i opracowania

Uwagi na temat projektu nowelizacji art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (nowa podstawa i przesłanki wzruszalności prawomocnych decyzji rentowych)
Autorka podejmuje próbę oceny senackiego projektu nowelizacji art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zwracając uwagę na zawarte w nim odwołanie do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 28 lutego 2012 r. (K 5/11), rozważa, czy wyrok ten spowodował powstanie konstrukcyjnej luki w regulacji prawnej instytucji wzruszalności prawomocnych decyzji rentowych, ze względu na którą podjęta nowelizacja jest niezbędna. Projekt nowelizacji art. 114 ust. 1 przewiduje stosowanie do decyzji rentowych nadzwyczajnych trybów wzruszenia decyzji administracyjnych uregulowanych w kodeksie postępowania administracyjnego. W związku z tym autorka ocenia planowaną zmianę z punktu widzenia jej adekwatności do właściwości decyzji rentowych, specyfiki mechanizmu kształtowania uprawnień emerytalnych i rentowych oraz innych aspektów natury teoretycznej determinujących cel i istotę wzruszalności prawomocnych decyzji rentowych. Odnosząc się do nowej przesłanki ponownego ustalenia w postaci błędu organu rentowego, stwierdza, że przesłanka ta może prowadzić do przywrócenia - derogowanej trybunalskim wyrokiem - możliwości wzruszenia prawomocnych decyzji rentowych w wyniku ponownej, odmiennej niż przyjęta wcześniej oceny dowodów stanowiących podstawę ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysokości.

Wykładnia i praktyka

Urlopy bezpłatne i zwolnienia od pracy działaczy związkowych
Wśród gwarancji wolności związkowych można wyróżnić uprawnienia, które mają ułatwiać działanie związków zawodowych. Konieczność ich wprowadzenia wynika z art. 2 konwencji nr 135 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej ochrony przedstawicieli pracowników w przedsiębiorstwach i przyznania im ułatwień, przyjętej 23 czerwca 1971 r. w Genewie i ratyfikowanej przez Polskę. Zgodnie z jej arat. 2 ust. 1 w przedsiębiorstwach będą przyznane przedstawicielom pracowników takie ułatwienia, które umożliwią im szybkie i skuteczne wykonywanie ich funkcji. Ustęp 3 powołanego artykułu zastrzega jednak, że przyznanie stosownych ułatwień nie powinno utrudniać skutecznej działalności zainteresowanego przedsiębiorstwa. Uprawnienia ułatwiające działalność związków zawodowych mogą mieć charakter zbiorowy i indywidualny. Do pierwszej grupy można np. zaliczyć prawo związków zawodowych do rokowań czy też ich prawo do informacji. Z kolei do uprawnień indywidualnych należy m.in. prawo działaczy związkowych do urlopów bezpłatnych oraz zwolnień od pracy.
Uznanie za pracownika osoby prowadzącej pozarolniczą działalność
Autor wykazuje, że zakresem normowania art. 8 ust. 2a z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (ustawa systemowa) objęte są osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Jest to kategoria osób wymieniona w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej, określona mianem "zleceniobiorców" zakresem zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej uznane za pracowników. Status ubezpieczeniowy jest statusem pochodnym wobec statusu prywatnoprawnego. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają ubezpieczeniom społecznym wyłącznie w ramach tego statusu.
Podleganie ubezpieczeniu społecznemu w przypadku jednoczesnego wykonywania pracy i prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium przynajmniej dwóch państw członkowskich UE
Przedmiotem artykułu jest analiza normy kolizyjnej, wynikającej z art. 13 nr 883/2004 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, dotyczącej przypadku jednoczesnego wykonywania pracy i prowadzenia działalności na terytorium przynajmniej dwóch państw członkowskich. Do podjęcia tej problematyki skłania wyrok Sądu Najwyższego z 6 czerwca 2013 r. (II UK 333/12) i późniejsze wypowiedzi prasowe, sugerujące, jakoby po tym rozstrzygnięciu możliwe stało się korzystanie z tańszego ubezpieczenia społecznego w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej bez żadnej kontroli polskiego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Analizowana norma kolizyjna może realizować funkcję przeciwną do zamierzonej, ułatwiając osobom migrującym wykorzystywanie przepisów koordynacyjnych do płacenia najniższych składek. W tym kontekście oparcie unijnej koordynacji na zasadzie podlegania jednemu ustawodawstwu może być zarazem źródłem nadużyć, w przypadku których jedyną formą przeciwdziałania jest informowanie przez instytucję jednego państwa członkowskiego instytucji innego państwa o tym fakcie, czekając na podjęcie stosownych działań. Przedmiotem artykułu jest również rozważenie dopuszczalności kontroli i oceny przez instytucje polskie stosunków prawnych będących podstawą do objęcia systemem zabezpieczenia innych państw członkowskich.
O braku przepisów przejściowych w ustawie z 26 lipca 2013 r. nowelizującej kodeks pracy w zakresie urlopów wychowawczych
1 października br. weszła w życie nowelizacja kodeksu pracy w zakresie urlopów wychowawczych dokonana ustawą z 26 lipca 2013 r. Ponieważ ustawodawca nie rozstrzygnął w jej przepisach przejściowych niektórych kwestii międzyczasowych związanych z wejściem w życie nowych rozwiązań, zaszła potrzeba ich rozstrzygnięcia w drodze wykładni. Autorka przedstawia propozycje rozstrzygnięcia tej problematyki w odniesieniu do art. 1552 par. 2 art. 186 par. 4 i art. 2931 k.p. przy uwzględnieniu ogólnych zasad prawa intertemporalnego.